2025 Nobel Fizik Ödülleri sahiplerini buldu

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde düzenlenen basın toplantısında, 2025 Nobel Fizik Ödülü’nün sahipleri açıklandı.

2025 Nobel Fizik Ödülü, “elektrik devresinde makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfine” ilişkin çalışmalarından dolayı İngiliz John Clarke, Fransız Michel Devoret ve ABD’li John Martinis’e verildi.

Clarke, Devoret ve Martinis’in araştırması; süperiletken devreler üzerinde yapılan deneylerde, kuantum mekaniğinin yalnızca atom altı parçacıklarda değil, makroskobik ölçekte de etkili olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar, klasik anlamda bir devre gibi görünen ama atom ölçeğinde kuantum özellikler taşıyan süperiletken halkalar ve Josephson eklemleri kullandı.

Devrelerde akım, elektron çiftlerinin süperiletken şekilde hareket etmesiyle oluşuyor. Clarke, Devoret ve Martinis, sistemlerde akımın sadece bir yönde akmadığını, aynı anda zıt yönde birden akabildiğini gösterdi. 

2024 Nobel Fizik Ödülü,”yapay sinir ağları ile makine öğrenimini sağlayan çalışmalara” imza atan ABD’li John Hopfield ve İngiliz asıllı Kanada vatandaşı Geoffrey Hinton’a verilmişti.

Clarke, Devoret ve Martinis kimdir?

İngiliz Fizikçi Clarke, 1942’de İngiltere’nin Cambridge kentinde doğdu.İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi Fizik Bölümünden 1964’te mezun olan Clarke, 1968’de aynı üniversite ve bölümde doktora eğitimini tamamladı. Clarke, halen ABD’deki California Berkeley Üniversitesi Fizik Bölümünde profesör olarak çalışıyor.

Fransız bilim insanı Devoret, 1953’te Fransa’nın başkenti Paris’te doğdu. Devoret, 1982’de Paris-Saclay Üniversitesinde fizik doktorasını tamamladı. Devoret, halihazırda ABD’deki Yale Üniversitesi ve California Üniversitesi Santa Barbara yerleşkesinde profesör ünvanıyla çalışmalarını yürütüyor.

John Martinis, 1958’de ABD’de doğdu. Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Fizik Bölümünde lisans ve doktora eğitimini tamamlayan Martinis, halen California Üniversitesi Santa Barbara yerleşkesinde profesör olarak görev yapıyor.

Nobel ödülü nedir?

İsveçli Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900’de kurulan Nobel Vakfının insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, dünyada en saygın ödüller olarak kabul ediliyor.

Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak üzere 5 dalda en başarılı kabul edilen kişiler veya kuruluşlara veriliyor.

Bunlara ek olarak, Nobel Ekonomi Ödülü, 1968’de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel’in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla, ilk kez 1969’da verildi.

Nobel Ödülleri, her yıl Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor. Öte yandan ödüllerin 1901’deki başlangıcından bu yana verilmediği birkaç yıl oldu. Toplamda 49 defa yapılan ödül iptallerinin çoğu, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşti.

Ödül törenleri, Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021’de de yapılamamıştı.

Kaynak: Anadolu Ajansı