Yaklaşık yirmi yıldır çocuk sahibi olmaya çalışan bir çift, yapay zeka tabanlı sistemin kullanılmasıyla bebek sahibi olacak.
Columbia Üniversitesi Fertility (Doğurganlık) Merkezi’ndeki araştırmacılar, ejakülatta (semen) çok az ya da hiç sperm bulunmayan “azospermi” hastalığına sahip erkeklerde sperm kurtarmak için yeni bir yapay zeka destekli yöntem geliştirdi. Ekip, yapay zeka tabanlı yöntemin katkıları sayesinde ilk başarılı gebeliğin gerçekleştiğini açıkladı.
Kısırlık problemi yaşayan çiftlerin yaklaşık yüzde 40’ından erkek kaynaklı faktörler sorumlu tutuluyor. Bu erkeklerin ise yüzde 10 ila yüzde 15’inde azospermi görülüyor. Azospermide, bir semen örneği tamamen normal görünebilse de mikroskop altında bakıldığında sadece hücresel kalıntılardan oluşan yığın olduğu anlaşılıyor. Yani görünürde hiç sperm bulunmaması durumuna azoospermi deniyor.
Columbia Üniversitesi Fertility Merkezi Direktörü Zev Williams’a göre, erkek kaynaklı infertilite (kısırlık) yaşayan birçok çiftin biyolojik çocuk sahibi olma şanslarının çok düşük olduğunu söylüyor. Çünkü, azospermli erkekler, testislerden cerrahi olarak sperm çıkarma işlemi geçirebilirken, operasyon çoğu zaman başarısız oluyor ve damar problemlerine, iltihaplanmaya ya da testosteron seviyelerinde geçici düşüşe yol açabiliyor.
Bazı özel laboratuvarlar ise, örnekler santrifüjle (ya da çeşitli işlemlerle) ayrıştırıldıktan sonra spermleri manuel olarak inceleyen teknisyenlerle çalışıyor. Ancak bu tür işlemler hem zaman alıcı oluyor hem de pahalı oluyor. Üstelik kullanılan yöntemler de sperme zarar verebiliyor.
Bir “STAR” doğuyor
The Lancet dergisinde yayımlanan çalışmada ise Williams ve ekibi, azospermili erkeklerdeki nadir sperm hücrelerini tespit etmek ve toplamak için çeşitli teknolojileri birleştiren yeni bir yöntem geliştirdi. Ekip, spermleri bulup izole etmek için ileri görüntüleme teknikleri, mikroakışkan teknolojisi ve üreme endokrinolojisi alanlarında uzmanlardan oluştu.
2025’in başlarında tanıtılan STAR (Sperm Tracking and Recovery – Sperm İzleme ve Kurtarma) yöntemi, azospermili erkeklerden alınan semen örneğini yüksek güçlü görüntüleme teknolojisiyle tarayarak bir saatten kısa sürede 8 milyondan fazla görüntü elde ediyor.
Yapay zeka, örnek içindeki sperm hücrelerini tespit ediyor ve mikroakışkan bir çip üzerindeki mikroskobik, saç benzeri kanallar, sperm hücresi içeren kısmı izole ediyor. Milisaniyeler içinde, bir robot bu sperm hücresini nazikçe çıkarıyor ve hücre embriyo oluşturmak ya da gelecekte kullanılmak üzere dondurulmak için hazır hale geliyor.
STAR yöntemi, yaklaşık 20 yıldır çocuk sahibi olmaya çalışan, çeşitli fertility merkezlerinde birden fazla tüp bebek denemesi geçiren, birkaç kez manuel sperm araması yapılan ve iki cerrahi sperm çıkarma operasyonu geçiren bir hastada test edildi.
Hasta 3,5 mL semen örneği verdi. Yaklaşık iki saat içinde STAR, 2,5 milyon görüntü tarayarak iki canlı sperm hücresi tespit etti. Hücreler iki embriyo oluşturmak için kullanıldı ve gebelik oluştu.
Sonuçlar yalnızca tek bir vakaya dayansa da, söz konusu teknolojiyle azospermi hastalarının çocuk sahibi olmasının önündeki engellerin aşılabileceği gösterildi.
Zev Williams, “Bir embriyo oluşturmak için tek bir sağlıklı sperm yeterli” açıklamasında bulundu.
STAR yönteminin daha geniş hasta gruplarında değerlendirilebilmesi için klinik çalışmalar devam ediyor.
Kaynak: Physorg
